نمایش خلاق در عمل
ترجمه: پروین قائمی
پیش دبستان تا کلاس پای? دوم: کارگاه LLC سازمان «تئاتر نوجوانان» (Youth Stages) معمولاً برای بچه‌های کوچک‌تر، با کاردستی مناسب شروع می‌شود. بچه‌ها هنگام ورود به کلاس با مجموعه‌ای از وسایل از قبیل کاغذ، ماژیک، چسب مایع، پر، ژل، دستمال توالت و امثال آن روبهرو می‌شوند. این فضا، بلافاصله فراگیرانی را به خود جذب می‌کند که لمس کردن اشیا و دیدن آنها برایشان جذاب است. آموزگار در حین خوشامدگویی به کودکان، موضوع روز را به آنها معرفی می‌کند. مثلاً داستانی از قرون وسطا را انتخاب و از منابعی مانند کتاب، تصویر یا موسیقی آن دوره استفاده می‌کند. او پروژه‌ای هنری را پیشنهاد می‌کند، مثلاً تزیین تاج مقوایی با جواهرات، یا سوق دادن کودکان به تهی? نشان خانوادگی. هر دانش‌آموز می‌تواند برای خود تاجی بسازد و با توجه به روش و علاق? خود از لوازم در دسترس استفاده کند. کودکان با یکدیگر تبادل نظر می‌کنند و در صورت ضرورت، از آموزگار کمک می‌گیرند و در مدت ده-پانزده دقیقه، صاحب وسیله‌ای منحصربه‌فرد و واقعی می‌شوند.
سپس، کودکان وسایل اضافی را جمع می‌کنند و دایره‌وار گرد هم جمع می‌شوند و وسایل خود را به گروه نشان می‌دهند. آموزگار، کودکان را تشویق می‌کند تا توضیح دهند که چرا مثلاً عکس اژدها یا رنگین‌کمان را روی تاج خود کشیده‌اند، یا پرهای صورتی بر بالای آن قرار داده یا به‌جای تاج، سپر درست کرده‌اند. هیچ پروژه‌ای به‌خودی‌خود درست یا غلط و بد یا خوب نیست و به‌هیچ‌وجه دربار? آن قضاوت نمی‌شود. بحث در کلاس، بچه‌ها و آموزگار را با یکدیگر آشنا و آنها را برای ادام? کار آن روز آماده می‌کند.
حالا لازم است که بچه‌ها حرکت کرده، از پانتومیم استفاده کنند، به این شکل که در سکوت و با استفاده از بدنشان - که مناسب‌ترین وسیله است - عملی را نشان دهند یا شخصیتی را خلق کنند. مربی «تئاتر نوجوانان» جعب? جادویی را که محل بازیگری شخصی برای تک‌تک بچه‌هاست و پر از اشیای تخیلی است، به آنها معرفی می‌کند. کودکان با راهنمایی آموزگار، به جعبه‌های جادویی خود نزدیک می‌شوند و خود را با تاجها یا جواهرات سلطنتی تخیلی زینت می‌دهند، چوب‌دستی جادویی خود را به‌صورت موج می‌چرخانند یا از رکاب اسبهای رام و دست‌آموز خود بالا می‌روند و با اژدها روبهرو می‌شوند. از آنجا که کودکان در حریم فردی خود باقی می‌مانند، برای کنترل کلاس دقت زیادی لازم است.
پس از اجرای چند پانتومیم که تخیل [کودکان] و بیان فردی را برمی‌انگیزد و مهارتهای حرکتی محض و صحیح را تقویت می‌کند، صدا اضافه می‌شود. کودکان اینک گفته‌های جادویی خود را به‌صورت کلام بیان می‌کنند، مثل اژدها نعره می‌کشند و نظایر آن. حرکات کامل بدنی، صدا و تخیل با یکدیگر ترکیب می‌شود تا رویکرد حرکتی برای یادگیری ایجاد شود.
آموزگار، پس از این مرحله، کتابی را می‌خواند. مثلاً کتاب شوالیه و اژدها، اثر تومی دوپائولا Tomie depao)). او با صدای بلند کتاب می‌خواند و تصاویر آن را نشان می‌دهد و به این ترتیب دانش‌آموزان دارای مهارتهای لامسه‌ای و دانش‌آموزان دارای تواناییهای تصویری را درگیر می‌کند و با تغییر صدای خود برای هر شخصیت و تنظیم ضرباهنگ متن، نکات نمایشی گوناگونی را هم نشان می‌دهد.
اینک کودکان آمادهاند تا با راهنمایی و هدایت داستان و احتمالاً ایفای نقشی از سوی خود آموزگار، داستان را بازی کنند. کودکان بی‌‌آنکه متوجه شده باشند، وسایلی را برای استفاده درست کرده‌اند، حرکات را از طریق پانتومیم و بعضی عبارات گفتاری را تمرین کرده‌اند. بچه‌ها خودشان شخصیتی را که می‌خواهند بازی کنند، انتخاب می‌کنند. اگر پنج شوالیه، یک اسب، سه اژدها و شش کتابدار حضور داشته باشند، آموزگار روایت خود را از داستان برحسب موقعیت، تنظیم می‌کند. آموزگار در تمام طول اجرای نمایش، اوضاع را کنترل می‌کند و مراقب است که کودک کمرو دست‌کم یکی-دو خط از نمایش را بگوید و کودک پرجنب‌وجوش و سرزنده، بر دیگران آتش نبارد! آموزگار به کودکان کمک می‌کند که با داستان پیش بروند و دقت می‌کند که هم? بچه‌ها کاملاً براساس طرح [داستان نمایش] پیش بروند ... یا با توافق با یکدیگر، آن را تغییر دهند.
پس از هیجان اجرای نمایش، شخصیتها جعبه‌های جادویی خود را کنار می‌گذارند و دوباره به وضع واقعی برمی‌گردند. دایره می‌زنند و دربار? داستان بحث می‌کنند و قسمتهایی را که بیش از همه از آن لذت برده‌اند، تعریف می‌کنند و از مشاهدات خود و فکر فوق‌العاده‌ای که هنری (Henry ( در دهان اژدها تبدیل به آتش شده است می‌گویند! اینک بچه‌ها آمادهاند تا حواس خود را به پدر و مادر یا آموزگار کلاسشان بسپارند.
کلاس سوم تا هشتم: برای کودکان بزرگ‌تر نیز چنین کلاسی تشکیل می‌شود. آموزگار، پس از انجام دادن فعالیتی سریع و مفید برای کلاس، شاگردان را برای آمادگی فیزیکی، کلامی و تخیلی هدایت می‌کند و درعین‌حال، مفاهیم و تعابیر بازیگری از جمله القای افکار فردی، بیان، از نقش خارج شدن و نظایر آن را معرفی می‌کند.
قصه‌گویی حتی برای بچه‌های بزرگ‌تر هم نوعی شکل هنری مهم به‌شمار می‌رود و مربی «تئاتر نوجوانان» دائماً قصه‌هایی را می‌خواند یا تعریف می‌کند که گاهی براساس مطالب درسی انتخاب می‌شود تا با طرح درس آموزگار هماهنگ باشد.
شاگردان بزرگ‌تر به گروههای پنج نفری یا کمتر تقسیم می‌شوند و تجربه‌های آمادگی اولی? خود را با اجزای داستان درهم می‌آمیزند. هر گروه برای صحن? خود یا بخشی از داستان، بازیگر انتخاب می‌کند و آن قسمت را خلق یا بازخوانی کرده، سپس، آن را به گروههای دیگر نشان می‌دهد. پس از آنکه همگی نقشهای خود را ایفا کردند، صادقانه و سنجیده کارهای یکدیگر را نقد می‌کنند. این شیوه به شاگردان کمک می‌کند تا بخشهایی را که خوب کار کرده‌اند، قسمتهایی را که ضعیف بوده است و آنچه باید در نوبت بعد تغییر دهند، متوجه شوند. شاگردان، سپس، صحنه‌ها را بار دیگر بازی می‌کنند، تغییرات را اعمال می‌کنند و نتیج? نظر و تحلیلهای دوستان و تلاشهای بازیگری خود را می‌بینند.
منبع: www.youthstages.com
